Erməni işğalına məruz qalmış rayonlardan, kənd və qəsəbələrdən məcburi köçkün düşmüş təhsil, səhiyyə, mədəniyyət sahəsində və digər büdcədən maliyyələşən təşkilat və müəssisələrdə çalışan soydaşlarımızın el arasında donmuş əməkhaqqı kimi adlandırdıqları əməkhaqlarının verilməsi 2017-ci il yanvar ayından etibarən dayandırılmışdır. Söhbət Nazirlər Kabinetinin uzun illərdən bəri büdcədən maliyyələşən təşkilat və müəssisə işçilərinə verilən əməkhaqqından gedir. Onların öz problemləri ilə bağlı 4-5 ay müddət ərzində dəfələrlə Nazirlər Kabinetinə və Milli Məclisə kollektiv şəkildə şikayət etdiklərini öyrəndim. Onlar Baş Nazirin birinci müavini, Dövlət Qaçqınkomun sədri cənab Əli Həsənova, Hadı Rəcəbliyə və digər rəsmilərə öz şikayətlərini və etirazlarını bildirmişlər. Onların isə cavabları belə olub: “İş gedir”, “Araşdırılacaq, sənədləri yerində olan müəllimlərin sayı müəyyənləşdirilir”, “Yaxın vaxtlarda maaşlarınızın alınacağı gözlənilir” və s. bu kimi oxşar məzmunlu cavablar verilmişdir. İlin sonunda isə Nazirlər Kabinetinin rəsmisi müəllimlərə belə deyib: “Büdcədən sizə pul ayrılmayıb”. Məcburi köçkünlərin 4-5 ay ərzində intizarla gözlədikləri cavab onları məyus etdi və bununla da ilin sonunda problemlərinin həllinin yerinə yetitirilmədiyinin şahidi oldular. Müəllimlərin söylədikləri bir fikir yazı müəllifi kimi məni çox məyus etdi. Necə olur ki, millət vəkilləri özlərinin çox yüksək olan əmək haqlarının artırılmasının qayğısına qalırlar və buna nail olurlar, ancaq məcburi köçkün olan müəllimlərin gündəlik dolanışığına güclə çatan (çox vaxt çatmayan) əməkhaqlarının kəsilməsinə göz yumurlar. Müəllimlərə qarşı belə münasibətin nə dərəcədə ədalətli olduğunu deməkdə çətinlik çəkirik. Müəllimlərin dediklərinə görə 1994-cü ilin mayın 10-da Ulu öndər Heydər Əliyevin verdiyi sərəncamda torpaq işğaldan azad olunduqdan sonra belə onların əmək haqlarının veriləcəyi bildirilmişdir. Əgər səhv etmiriksə, fundamental hüquqları tapdalanmış təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və digər sahələrdə çalışanlara verilən dondurulmuş əmək haqlarının verilməsinin əsil səbəbkarı xalqımızın ümummilli lideri, ulu öndər Heydər Əliyevin məlum sərəncamından sonra mütəmadi olaraq hər il verilmişdir. Bu günkü iqtisadi qüdrətimizlə, maliyyə imkanlarımızla o vaxtkı dövrü müqayisə etsək, hazırki vəziyyətin nə qədər üstün olduğunu real olaraq görərik. Statistikaya müraciət etsək, aydın olur ki, son 22 ildə təkcə səhiyyə və təhsil işçilərinin 50-70%-dən yuxarısını dünyasını dəyişmiş və ya təqaüdə çıxmış şəxslər təşkil edirlər. Ədalət naminə deməliyik ki, ulu öndər H.Əliyevin, eyni zamanda onun layiqli davamçısı möhtərəm Prezidentimiz İ.Əliyev cənablarının imzaladığı fərman və sərəncamların təqribən 56-ya qədəri məcburi köçkünlərin mənzil, məişət, məşğulluq, iş şəraiti və sosial rifah halının yaxşılaşmasına xidmət edir və bunun üçün xeyli sayda mükəmməl işlər həyata keçirilmişdir. Buna misal olaraq 2001-ci ildə qəbul olunmuş məcburi köçkünlərə aid olan Dövlət Proqramı dediklərimizə əyani sübutdur. Biz, məcburi köçkünlərin həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması üçün dövlət və hökumət tərəfindən ardıcıl olaraq gördüyü işləri alqışlayır və eyni zamanda bir köçkün olaraq təşəkkürümüzü bildiririk.
Faciə qurbanlarına məruz qalmış müəllimlərin, həkimlərin, tibb işçilərinin, eyni zamanda mədəniyyət və digər sahələrdə çalışanların işğalın ilk dövrlərində rastlaşdıqları çətinliklər, qismən olsa da arxada qalsa da, mənəvi ağrı-acını görmüş insanların düşmüş olduqları vəziyyət dondururulmuş əməkhaqlarının verilməsi dayandırıldıqdan sonra yenidən gərginləşmişdir.
Hər il mart ayının ortalarında Nazirlər Kabineti tərəfindən verilən məlum qərar təəssüflər olsun ki, 2017-ci ildə verilmədi. Bu da biz məcburi köçkünlərin haqlı narazılığına səbəb olmaya bilməzdi. Ona görə ki. iqtisadi qüdrətimizin və maliyyə imkanlarımızın 1994-cü illə müqayisədə nə qədər artması artıq heç kəsə sirr deyil. İşğaldan ötən 25 il ərzində sinif otağını 25 yaşında tərk etmiş müəllim və müəllimələr 50 və 60 yaş arasında olan şəxslərdən ibarətdir. Onlara verilmiş əmək haqqı və sosial sığorta kartları lazımsız əşya kimi əhəmiyyətini itirməkdədir. Belə çıxır ki, bu yaşda olan müəllimələr pensiya yaşlarına qədər acından ölməyə məhkumdurlar. Milli Məclisin deputatı Hadı Rəcəblinin düşünüb-daşınmadan müəllimin işdən sonra gedib hasar hörmələrini deməsi pedaqoji ictimaiyyətin, həmçinin əhalinin başqa təbəqələrinin haqlı narazılığına səbəb olmuşdur. Erməni işğalına məruz qalmış rayonlardan olan, məcbur edildiyimiz müharibənin amansız mərhumiyyətlərinə düçar olmuş müəllimələrin 25 illik fasilədən sonra yenidən gedib imtahan verməyə nə halı, nə də canları qalmışdır. Onların düşdüyü psixoloji durumu dərk emək üçün alim olmaq lazım deyil. Əgər belə olmasaydı dünya şöhrətli siyasətçi, xalqının bütün çətinliklərini müdrikcəsinə dərk edən, onların maddi rifah halının yüksəldilməsi üçün əvəzsis xidmətləri olan Ulu öndər Heydər Əliyev məcburi köçkün və qaçqınların həyat şəraitlərinin yaxşılaşdırılması üçün məlum qərar və sərəncamlarını verməzdi. İndi onların taleyini, əmək hüquqlarını və yaşayışlarını təmin etməkdən ötrü pensiya yaşına kimi sayı azalmış müəllimələrə əmək haqqının verilməməsi haqsızlıq və dözülməz hal kimi qəbul edilə bilər. 2018-ci ilin dövlət büdcəsi parlamentdə qəbul edilərkən Azərbaycan hökuməti sosial sahələrin inkişafına büdcənin yarıdan çoxunu ayırmışdır. Dövlət sosial sahələrə bu qədər diqqət və qayğı göstərdiyi halda, işğaldan ötən 25 il ərzində hazırda sayları azalan xətlə gedən, iş yerlərini itirmiş müəllimlərin dondurulmuş əmək haqlarının kəsilməsi qəbuledilməzdir. Ötən həftə millət vəkili Qənirə Paşayeva Milli Məclisdə çıxış edərkən ali dövlət təhsil müəssissələrində təhsil alan əlil olmuş tələbələrin ödənişli təhsil haqqından azad olmaqları barədə təklif verdi və eyni zamanda qeyd etdi ki, təhsil alan belə tələbələrin sayı elə də çox deyil. Məcburi köçkün düşərək sosial çətinliklər girdabında çabalayan müəllimənin əməkhaqqısının kəsilməsi fonunda hörmətli millət vəkillərinin onsuzda yüksək olan əməkhaqlarının 800 AZN məbləğində artırılması bu insanların mənəviyyatına vurulan ən böyük zərbədir. Hörmətli millət vəkili Zeynəb xanım Xanlarova üzünü məclis iştirakçılarına tutaraq görkəmli aktyor Rasim Balayevin müalicəsi üçün imkansızlığını dilə gətirərək Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Səhiyyə Nazirliyinin hara baxdığını soruşdu. Bəli. Bu haqlı sual idi.
Burada tarixi bir həqiqəti oxucuların diqqətinə çatdırmağı özümüzə borc bildik. Fateh Makedoniyalı İsgəndər belə demişdir: “Valideynlərim məni göydən yerə endirdi, müəllimim isə məni yerdən göyə qaldırdı.”
Nazirlər Kabinetinin verilməyən müəmmalı qərarı daim hörmətlə və ehtiramla yad etdiyimiz müəllimləri nəinki, yerdən göyə qaldırdı, əksinə, onların gündəlik həyatını çətinliklərlə üz-üzə qoydu.
Bu qədər taleləri sual altında olan və cüzi maaşı (200 manatdan bir az çox olan) kəsilən, hər gün sosial problemlərlə üzləşən, hələ təqaüd yaşına 10-15 il qalmış, müqəddəs sandığımız müəllimlərimizin gələcək taleyini, onların sosial müdafiəsini təmin edən, uzun illərdir verilən və hazırda kəsilmiş əməkhaqlarının bərpası haqqında ədalətli qərarın verilməsini möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev cənablarından böyük ümidlərlə gözləyirik.

Hikmət Əliyev
"Tehsil-press.az" İnformasiya Agentliyini əməkdaşı