Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdulla və AMEA-nın müxbir üzvü, professor Rafiq Əliyevin həmmüəllif olduqları “Kitabi-Dədə Qorqud” və qeyri-səlis məntiq” kitabı Türkiyədə çap olunub.“Ötüken” nəşriyyatında işıq üzü görən yeni nəşri Türkiyə türkcəsinə “Türk Ədəbiyyatı” dərgisinin baş redaktoru Bəxtiyar Aslan çevirib. Kitabın “Ön söz”ünün müəllifi görkəmli türkoloq alim, professor Əhməd Bican Ercilasun, “Son söz”ün müəllifi isə Türkiyə Cümhuriyyəti Dil və Sistem Fondunun müdiri Burak Ekedir.
Professor Əhməd Bican Ercilasun “Kitabi-Dədə Qorqud” və qeyri-səlis məntiq” kitabının “Ön söz”ündə yazır: “Qeyri-səlis məntiq “0” ilə “1” arasında bir çox dərəcənin olduğunu proqnozlaşdırır. Lütfi Zadənin 1965-ci ildəki məqaləsi əslində “ya o, ya budur” şəklində klassik Aristotel məntiqinin rədd edilməsidir. “O” ilə “bu” arasında bir çox fərqli dərəcələr var. Bir çox texnoloji inkişafa səbəb olan Lütfi Zadə öz nəzəriyyəsinin ictimai elmlərə də tətbiq olunmasını çox arzulayırdı. Bu kitabla onun bu arzusu gerçəkləşdi... İndi əlimizdə Bəxtiyar Aslanın Türkiyə türkcəsinə tərcümə etdiyi “təkmilləşdirilmiş nəşri”nin mətni var. Düzdür, belə mücərrəd əsərin tərcüməsinə çalışmaq cəsarət tələb edir. Bəxtiyar bəy bu işi uğurla başa vurub”.
Dünya şöhrətli azərbaycanlı alim Lütfi Zadənin ideyalarının təbliğində mühüm rol oynayan “Kitabi-Dədə Qorqud” və qeyri-səlis məntiq” kitabı qeyri-səlis məntiqin ədəbiyyata ilk tətbiqidir. Burada “Kitabi-Dədə Qorqud”a qeyri-səlis məntiq prizmasından yanaşma Dastanın tədqiqi prosesinə yeni ruh verir. İlk dəfə olaraq qeyri-səlis məntiq prinsiplərinin qədim dastana tətbiq edildiyi kitabda müəlliflər əcdadlarımızın düşüncə tərzinə xas olan demokratik əhvalı “Dədə Qorqud” boylarının gizli dil qatlarında aşkarlayırlar. Beləliklə, “Kitabi-Dədə Qorqud” qeyri-səlis məntiq prinsiplərinə öz dil məkanında geniş yer verir. Bu qədim dastanın dərində gizlənən düşüncə tərzi qeyri-səlis məntiqin dörd sütununa aid spesifik məntiqi sxemlərin formalaşmasına gətirib çıxarır. “Kitabi-Dədə Qorqud” və qeyri-səlis məntiq” kitabı Dastanda qeyri-səlis məntiqə aid kifayət qədər geniş dil materialının olduğunu aşkara çıxarır ki, bu da öz növbəsində, qədim əcdadımızın dünyaya baxışında daha geniş və dərin yanaşmanı üstün tutduğundan xəbər verir. Dastanın mətni təsdiq edir ki, qeyri-səlis məntiqin aparıcı ideoloji prinsipi olan seçim imkanı və demokratik yanaşma tərzi, başqa sözlə, tolerantlıq xalqımıza qədim zamanlardan bəri xas olan əbədi dəyərdir. Əcdadlarımız demokratik tərzdə düşünməyi məhz qeyri-səlis məntiq prinsiplərindən yararlanaraq öyrənmişlər. Bu prinsiplərdən bəhrələnmək onların dünyagörüşlərindəki genişliyə olan meyil, problemin dərinliklərinə, incəliklərinə canatma marağı sayəsində mümkün olmuşdur.
Lütfi Zadənin məntiq nəzəriyyəsindən bəhrələnərək ərsəyə gələn “Kitabi-Dədə Qorqud” və qeyri-səlis məntiq” kitabı qorqudşünaslar, informasiya nəzəriyyəçiləri və məntiqçilər üçün eyni dərəcədə maraqlıdır. Öz unikallığı və aktuallığı ilə seçilən kitab həm qədim miflərin, həm də müasir ədəbiyyatın strukturunu öyrənmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Qeyd edək ki, “Kitabi-Dədə Qorqud” və qeyri-səlis məntiq” kitabının mətni ilk dəfə “525-ci qəzet”də altı məqalə və müqəddimə şəklində dərc olunub. Mütəxəssislər və elmi ictimaiyyətdən alınan müsbət rəylər son dərəcə əhəmiyyətli olan bu qeyri-adi mövzunun kitab şəklində nəşr olunması fikrini ortaya qoyub. Beləliklə, qəzet məqalələri yenidən təkmilləşdirilərək kitab halına salınıb. Üç dəfə Azərbaycanda, habelə Almaniyada və indi də Türkiyədə çap olunub. Eyni zamanda, kitabın ingilis dilində nəşrinə hazırlıq görülür.
Tehsil-press.az
