2025-ci ilin yanvarından sentyabrına qədər qızılın 1 unsiyası 2,720 dollardan 3,700 dollara yüksəlib. 9 ayda 35,7% artım baş verib. Qızılın dünya bazarında bu qədər rekord həddə bahalaşmasının səbəbi nədir? Bu bahalaşma nə qədər davam edə bilər?

Mövzuyla bağlı İqtisadçı Akif Nəsirli suallarını cavablandırıb. İqtisadçı qeyd edib ki, qızılın 2025-ci ilin yanvarından sentyabrına qədərki sürətli dəyər artımının əsas səbəbləri və gələcək perspektivlərini bir neçə — makroiqtisadi, geopolitik və bazar psixologiyası baxımından təhlil edə bilərik. Niyə belə rekord bahalaşma baş verdi? Faiz dərəcələri və ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin siyasəti əsas tədirə malikdir. İnvestorlar faizlərin yüksək qalmasını və ya yalnız tədricən düşməsini gözlədikləri üçün, real gəlirin (nominal faiz – inflyasiya) azalması qızılı daha cəlbedici “sığınacaq” aktivinə çevirir. – FED-in (və digər mərkəzi bankların) monetar siyasətdə yumşalma (rate cuts) ehtimalının artması, qazanc gətirməyən aktiv olan qızıl üçün maliyyətin (opportunity cost) azaldılması deməkdir. İnflyasiya və pul vahidlərinin zəifləməsi – ABŞ-da və dünya üzrə inflyasiya təzyiqləri yüksək qalır; pul vahidlərinin alıcılıq qabiliyyətinin düşməsi insanları nominal dəyəri qoruyan aktivlərə — qızıl kimi — yönəldir. – ABŞ dollarının zəifləməsi — qızıl dollarla qiymətləndiyi üçün, dollar zəifləndikcə digər valyutalarla alış üçün qızıl daha “ucuz” olur, bunun nəticəsində tələbat yüksəlir. Geopolitik risk və iqtisadi qeyri-müəyyənlik – Dünyada münaqişələr, ticarət gərginlikləri, siyasi risklərin artması investorları təhlüksiz aktiva yönəldir. Qızıl belə aktivlərdən biridir. – Qlobal artan borc yükü, valyuta siyasətlərində risklər (məs., sanksiyalar, dövlət ehtiyatlarının dondurulması) mərkəzi bankları və dövlətləri valyuta riskini azaltmaq üçün qızıla yönəldir. Mərkəzi bankların qızıl alışları – Mərkəzi banklar son illərdə ehtiyatlarında qızıl payını artırırlar.

Akif Nəsirli onu da deyib ki, bunlar qızılın təklif-tələb balansına təsir edir, çünki dövlət ehtiyatlarına edilən alışlar bazarda böyük miqdarda fiziki tələb deməkdir. ETF-lər (birjada ticarət edilən fondlar) və investisiya tələbi – İnvestorların qızıla qarşı marağı artır; ETF-lər (exchange-traded funds), fiziki qızıl almaq və saxlamaq istəməyənlər üçün alternativdir. Bu tələbin artması da qiyməti qaldırır. Qiymət gözləntiləri və bazar psixologiyası – Bəzi analitiklər və investorlar qızılın qiymətinin daha da yüksələcəyini proqnozlaşdırırlar, bu da bazarda alıcıların erkən mövqe tutmasına səbəb olur. – “Safe haven” ("təhlükəsiz liman") təsiri — investorlar əsas maliyyə bazarlarında qərarsızlıq gördükdə risklərini azaltmaq üçün qızıla yönəlirlər.

Daha sonra müsahibimiz bildirib ki, bu bahalaşma nə qədər davam edə bilər? Bahalaşmanın nə qədər davam edəcəyini dəqiq demək çətindir. Amma mümkün istiqamətləri, riskləri və vaxt çərçivələrini nəzərdən keçirək. Qısa-müddətli (bir neçə ay) ərzində qızılın qiyməti daha da yüksələ bilər, xüsusilə ABŞ və Avropa inflyasiyası, Federal Rezervin siyasətinin yumşalığı, dolların zəifləməsi kimi şərtlər davam edərsə, tələbin davamlılığı (ETF-lər, mərkəzi banklar) bu artımı dəstəkləyər. Orta-müddətli (1-2 il) dönəmdə bahalaşma davam edə bilər, amma temp yavaşlaşa bilər.

"Əgər inflyasiya daha normal səviyyəyə enərsə, faiz dərəcələri sabit qalarsa və ya yüksələrsə, qiymət sabitləşə bilər və ya düşə bilər. Uzaq-müddətli dönəmdə qızılın qiyməti inflyasiyadan, pul siyasətindən, valyuta stabilikindən və global iqtisadi infeksiyalardan (borclar, iqtisadi böhranlar, geopolitika) asılı qalacaq. Ehtimal var ki, bahalaşma zirvəyə çatdıqda tələbin və mənfəət götürmənin artması qiymətdə düzəlişə səbəb olsun", - deyə ekspert əlavə edib.

Tehsil-press.az