Ana dilimizə ilk elmi yanaşmamız orta məktəbdən başlanırTürkiyə Cümhuriyyəti Türk Dil Kurumunun devizlərindən biri – “Dilimiz kimliyimizdir” ifadəsidir. Biz kimliyimizi beşikdən anlamağa başlasaq da, ana dilimizə ilk elmi yanaşmamız orta məktəbdən başlanır. Bu baxımdan orta məktəbdəki ana dili dərsliklərimiz hamımız üçün irsi əhəmiyyət kəsb edir.
Azərbaycan türklərinin maariflənməsi, onları dünyanın ən öncül xalqları sırasına çatdırmaq məsələsi ortaya çıxanda adlarını tarixi kitablardan oxuyub öyrəndiyimiz R.Əfəndiyev, M.Şəfi Vazeh, S.Ə.Şirvani, M.Mahmudbəyov, A.Bakıxanov, professor Mirzə Kazımbəy, Krım tatarı İsmayıl Qaspıralı və Ziya Göyalp yadımıza düşür. Mənsub olduğu xalqın övladlarının hərtərəfli yetişməsi və inkişafına öz fəaliyyəti də daxil olmaqla təşəbbüs göstərən ziyalılar - görkəmli şəxsiyyətlər keçmişdə də olub, bu gün də var, mütləq gələcəkdə də olacaqdır.
Bu fikirlər filologiya üzrə elmlər doktoru Sərdar Zeynalın “Dilimiz kimliyimizdir” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. Bu cür Yanaşma, təhsilə yüksək qiymət, xalqın, millətin sabahı düşünülməsəydi, onda Azərbaycan türklərinin ziyalı övladlarının sədası dünyanın ən qabaqcıl və inkişaf etmiş dövlətlərinin müqəddəs təhsil ocaqlarının auditoriyalarından, təhsil müəssisələrindən, elm mərkəzlərindən gəlməzdi. Belə şəxsiyyətlərdən biri də orta məktəblər üçün kamil dərsliklərin hazırlanıb nəşr edilməsinə çalışan, uzun illər dərslik müəllifi kimi fəaliyyət göstərən, türk dünyasının görkəmli alimi, filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi, “Şöhrət” ordenli, Türkiyə Cümhuriyyəti Atatürk Kültür Dil və Tarix Yüksək Qurumunun fəxri üzvü akademik Tofiq Hacıyevdir. Akademikin yaradıcılığı çoxşaxəlidir. O, həm ədəbiyyat, həm də dil tarixi ilə bağlı olan qaranlıq məsələlərin işıqlandırılmasına çalışmış, həm də gələcək nəslin geniş elmi dünyagörüşə sahib bir şəxsiyyət kimi yetişməsində orta məktəblərdə tədris edilən dərsliklərin kamil nümunələrinin hazırlanmasında öz səylərini əsirgəməmişdir.
Geniş auditoriyalarda xalqın gələcəyi olan tələbələr qarşısında mühazirələr oxuyan alim təcrübədən hiss edirmiş ki, kamil, məzmunlu, dərin elmi faktlarla zəngin orta məktəb dərslikləri olmadan ali məktəblərdə savadlı kadrların yetişdirilməsi qeyri-mümkündür. Elə ona görə də elmi yaradıcılığının ilk illərindən orta məktəblər üçün yazılan dərsliklərin dilinin sadə, məzmununun elmi, həcminin yığcam, orada özünə yer tutan fikirlərin daha konkret olması məsələləri onun diqqət mərkəzində olmuş və bu cür məsələlərə öz məqalələrində və əsərlərində xeyli yer ayırmışdır.
Akademik 1985-ci ildə “Dil mədəniyyəti” jurnalında dərc olunan “Ana dili dərsliklərinin dili haqqında” məqaləsində bu sahə ilə bağlı öz fikirlərini cəmləşdirərək yazır: “İbtidai siniflərin dərsliklərinin, xüsusilə “Ana dili” kitablarının dilindən bütövlükdə tədris prosesi ilə bağlı çox şey asılıdır. Bu siniflər gələcəkdə onilliyi başa vuranlar üçün sanki bünövrədir, onillik təhsilə fon verir. Ümumiyyətlə uşaqların başqa elmləri öyrənmələri də onların dil səviyyələri ilə bilavasitə bağlıdır”.
Alimin orta məktəb dərsliklərinin dili ilə bağlı irəli sürdüyü fikirlər bu gün də aktuallığını itirməyib. Dili qəliz, başa düşülməsi çətin, ifadəsi ağır olan mətnlərin və elmi fikirlərin şagirdlər tərəfindən qavranılması bugünkü təcrübəmizdən də görünür ki, verilən elmi fikirlər mürəkkəb və başa düşülməsi çətin olan elmi cümlələr içərisində əriyir, itib batır, şagirdin öyrənmək istədiyi elmi məlumatı dərk etmək onun üçün ağır bir işgəncəyə çevrilir.
Alim dərsliklərin dilinin iki cəhətinə diqqət yetirməyi tövsiyə edərək yazır: “Bu dərsliklərin dilinə iki cəhətdən fikir verməliyik. Əlbəttə, birinci növbədə, dəqiqliyə, sərrastlığa, səlisliyə və aydınlığa... Uşaqlar üçün ana dili dərsliklərində bu cəhətə də diqqət yetirmək lazımdır: unutmamalıyıq ki, uşaqlar dərsliyə ana laylasının birbaşa müşayiətindən gəlirlər. Yəni onlarda poetik əhvali-ruhiyyə, nəğmə və nağıl dilinin sehri hakim olur... Bu dərsliklərdə dilin emosionallığına təkcə şeir və hekayələrdə yox, müəllif mətnlərində də fikir vermək lazımdır”.
Professor dərsliklərin hazırlanmasında dərslik müəlliflərinin böyük məsuliyyət daşıdıqlarını diqqətə çatdırır. Qeyd olunur ki, müəlliflər dərslik hazırlayarkən həmin dərsliklərə daxil edilən elmi və bədii mətnlərin dilinə, elmi dəyərinə məsuliyyətlə yanaşmaqla yanaşı, öz yazılarında da bu tələbləri gözləməyə məsuldurlar. Əgər belə olmasa, tərtib edilən dərsliklərin dilində bir hərc-mərclik, bir dolaşıqlıq özünü göstərər. Dərsliklərə daxil edilən mətnlərin dili, elmi dəyəri, səviyyəsi dərsliyi tərtib edənin dilinə, onun fikirlərini ifadə edən cümlələrdəki məzmuna və ideyaya uyğun olmalıdır. Belə olmasa, dərslik alabəzək bir məzmun daşıyar, onunla tanış olan şagirdlər elə ilk baxışdan dərslikdən bezib uzaqlaşmağa çalışarlar.
Professorun dediyi kimi uşaq-şagird kitabı müqəddəs sayır, müəllimin dediyindən çox, kitabdan oxuduqlarına inanır. Elə buna görə də dərsliyin dili müəllimin nitqindən daha çox diqqətçəkən, orada öz əksini tapan mətnlərdəki məzmun daha çox inandırıcı və qəbuledilən olmalıdır.
Bütün bunları nəzərə alaraq professor yazır: “Uşaq hamıdan çox kitaba inanır və onda kitaba qarşı şübhə yaratmaq çox təhlükəlidir. Bir dəfə bir qeyri-dəqiq şey gördümü, sonra hər sözə, hər ifadəyə qulp qoymağa çalışacaq”.
Doğrudan da belədir. Əgər şagird bir dəfə dərslikdə bir yanlış fikir və ifadə ilə qarşılaşarsa, onda həmin kitaba olan müqəddəs inam tamamilə itəcək. İtən inamı isə geri qaytarmaq üçün uzun illər və təsirli təbliğat lazım olacaq. İnamı geri qaytarmaq isə illər məsələsidir və bu bəzən də qeyri-mümkün olur.
Tofiq Hacıyev dərsliklərin hazırlanmasında milliliklə bağlı məsələlərin də diqqətdə saxlanmasını ön plana çəkir. Dərsliklərə daxil edilən ədəbi-bədii nümunələrin daha çox milli səciyyə daşıyan materiallarla təmin edilməsini məsləhət görür: “Dildə milliliklə əlaqədar onu da deyim ki, dərsliklərdə tərcümələr həddindən artıq çoxdur: III sinfin “Ana dili”ndə ümumi materialın dörddə biri tərcümədir. Bu tərcümə bolluğunda bir cəhət odur ki, uşaqlar üçün əcnəbi anlayışlar çoxdur. Həmçinin tərcüməçilərin dili həmişə təmiz azərbaycanca səslənmir”.
Professor dərsliklərdən danışarkən təkcə həmin dərsliyə daxil edilən mətnlərin məzmunu, ifadə tərzi, milli səciyyə daşıması məsələləri ilə bağlı fikirlər söyləməklə kifayətlənmir, eyni zamanda, şagirdlərin yaş səviyyəsini nəzərə alıb sadə, primitiv məzmun daşıyan mətnlərin daxil edilməsinin də əleyhinə çıxır və bu məsələni nəzərə alaraq yazır: “Dərsliklərin hazırlanmasında şagirdlərin yaş səviyyəsini nəzərə almaq lazımdır. Bu düzdür. Ancaq bu prinsipdən sui-istifadə etmək də olmaz. Uşaq hesab eləyib, uşaqlara bəsit şeylər danışmaq yaramaz. Təbiət, cəmiyyət haqqında uşaqlarda yaş səviyyəsinə uyğun, lakin bəsit yox, dolğun məzmunlu məlumat yaratmağın qayğısına qalmaq lazımdır. Bütün bu işlərdə dərsliklərin dili mühüm, bəlkə də, əsas faktordur. Həm də uşaqlar buradan ana dilini öyrənirlər”.
Dərsliklər haqqında bu cür fikirlər yazan alimlər özlərinin dərsliklər yazarkən qeyd etdikləri nöqsanlara yol verməmələri şəksizdir. Fikir söyləyən alim söylədiyi bütün yanlışlıqları nəzərdə tutub dərslik hazırlayarkən bu dərsliklərdən fərqli yeni milli dərsliklərin ortaya çıxmasına münbit şərait yaradır.
Akademikin orta məktəb dərslikləri ilə bağlı yazdığı məqalənin digəri onun 1994-cü ildə (kollektivlə birgə) yazıb nəşr etdirdiyi dərslikdən bir il sonraya təsadüf edir. “Türk dili: dərslik, şagird və qavrayış” adlı bu məqalə Xəzər Universitetində keçirilən konfransın materiallarında yer alıb.
Akademik Tofiq Hacıyev orta məktəb dərsliyinin müəllifi olana qədər Azərbaycan dili ilə bağlı bir neçə kitabın həm həmmüəllifi, həm də tək müəllifi kimi çıxış etmişdir. “Azərbaycan ədəbi dili tarixi” (kollektiv müəllif, Bakı, Elm-1991), “Azərbaycan dili” (Z.Budaqova ilə birgə, Bakı, Elm-1992) bu qəbildən olan kitablar sırasına daxildir.
Bundan sonra isə professor 1994-cü ildə “Öyrətmən” nəşriyyatında çapdan çıxmış “Türk dili” (orta ümumtəhsil məktəblərin IX sinifləri üçün dərslik) dərsliyinin müəlliflərindən biri olub.
1994-cü ildə “Türk dili” dərsliyi ayrılıqda həm orta ümumtəhsil məktəblərinin IX sinifləri, həm də X və XI sinifləri üçün birlikdə çap olunub.
XX əsrin 90-cı illərinə qədər Azərbaycan dili bir fənn kimi son olaraq 8-ci siniflərdə tədris olunurdu. Lakin buna baxmayaraq, şagirdlər institutlara qəbul olunmaq üçün Azərbaycan dilindən də imtahan verirdilər. Arada qalan ikiillik fasilə şagirdləri həm Azərbaycan dili ilə təmasdan uzaqlaşdırır, həm də öyrənilən elmi materialın unudulmasına şərait yaradırdı. 1990-cı illərə qədər orta məktəblərdə son olaraq qrammatikanın sintaksis bölməsi həmin dərsliklərə daxil edilmiş “Dil haqqında ümumi məlumat” (Azərbaycan dili, 7-8-ci siniflər üçün 1986-1987-ci illər səh.163-180) bölməsi ilə yekunlaşdırılmışdır. Son bölmə isə “Dilin ictimai həyatda rolu və inkişafı” (səh. 163), “Dünya dilləri”, “SSRİ xalqlarının ümumi anlaşma dili”, “Azərbaycan dili” (səh.167), “Azərbaycan ədəbi dili və dialektlər” (səh.169) və “Əbədi dilin üslubları” (səh.171) mətnləri ilə yekunlaşırdı.
Arada olan bu ikiillik boşluğu aradan qaldırmaq və Azərbaycan dili dərsləri ilə ünsiyyəti sona qədər davam etdirmək üçün 1994-cü ildən başlayaraq həm orta məktəblərin 9-cu, həm də 10-11-ci sinifləri üçün dərsliklər nəşr olunmağa başladı: 1994-cü ildə nəşr olunan bu “Türk dili” dərslikləri həm 9-cu, həm də 10 və 11-ci siniflər üçün hazırlanmışdı. 9-cu siniflər üçün ayrıca, 10-11-ci siniflər üçün isə bir dərslik hazırlanmışdı. 9-cu siniflər üçün hazırlanan “Türk dili” dərsliyi Tofiq Hacıyev, Əsgər Quliyev, Nizami Cəfərov, X-XI siniflər (iki sinif bir dərslik şəklində) üçün “Türk dili” dərsliyi isə yenə də Tofiq Hacıyev və Nizami Cəfərov tərəfindən hazırlanıb nəşr edilmişdir.
IX siniflər üçün hazırlnan dərslik dörd bölməni əhatə edib. Birinci bölmə “Ana dili haqqında” adlandırılıb, bu bölmədə V-VIII siniflərdə öyrənilən qrammatik qaydaların təkrarı ilə əlaqədar müəyyən tapşırıqlar verilib.
Dərslik hazırlanarkən akademik öz əqidəsinə sadiq qalaraq ilk olaraq yad xalqların dilçilərinin fikirlərini deyil, Azərbaycan dilinin inkişafı və püxtələşməsində rolu olan görkəmli şəxsiyyətlərin dil haqqındakı fikirlərini dərslikdə əks etdirib.
Dərsliyə daxil edilən ilk mətn müəllifi görkəmli şəxsiyyət Firudin bəy Köçərli olan “Ana dili haqqında” mətnidir. Onun ardınca isə Azərbaycan dilini dövlət dili səviyyəsinə qaldıran Şah İsmayıl Xətai haqqında yığcam məlumat verilib.
Bunun ardınca isə iki bədii mətn: Məmməd Səid Ordubadinin “Ana dili” və dahi sənətkar Cəlil Məmmədquluzadənin ana dilinin saflığı və ona olan sevgini əks etdirən “Anamın kitabı” əsərindən bir parça verilib. Bu mətnlərin hər birində dilə olan münasibət məsələləri əks olunduğundan, müəllif bu mətnləri bilərəkdən dərsliyin əvvəlinə daxil edib.
Doxsanıncı illərdən əvvəl nəşr olunan Azərbaycan dili dərsliklərində dilə məhəbbət və sevgi aşılayan mətnlərlə qarşılaşmaq mümkündür. Düzdür, 1948-ci ildə nəşr edilən “Azərbaycan dilinin sərfi” (sövtiyyat və şəkliyyat) dərsliyində də bu cür yanaşmadan istifadə olunub. Dərsliyin ilk səhifəsində M.Kazımbəy, M.F.Axundzadə, C.Məmmədquluzadə və C.Cabbarlının şəkilləri verilsə də, onların dillə bağlı söylədikləri hər hansı bir fikir, yaxud dilin taleyi ilə bağlı yazılmış hər hansı bir əsərdən heç bir nümunə verilməmişdi. Dərsliyin “Dil və dilçilik” adlanan birinci bölməsində “Dil nədir ?”, “Yazı”, “Dilçilik”, “Etimologiya”, “Lüğətçilik” və “Dialektologiya” başlıqlı mətnlər verilmiş və izahı nümunələrlə aydılaşdırılıb.
Dərsliyin ikinci bölməsi “Azərbaycan dilinin quruluşu və tarixi”, üçüncü bölməsi isə “Nitq mədəniyyəti” adı altında verilib. Birinci bölmədə Azərbaycan dili, onun türk dilləri içərisində yeri, dilimizin morfoloji quruluşu, ədəbi dilimizin fəaliyyət dairəsi, Azərbaycan dilinin Şimal və Cənub normaları, Azərbaycan Respublikasının dövlət dili kimi məsələlər öz əksini tapıb.
“Nitq mədəniyyəti” bölməsində isə nitq mədəniyyəti anlayışı, ədəbi dil, nitq normaları, müasir Azərbaycan dilinin normaları və sair məsələlər işıqlandırılıb, çox düzgün olaraq, gələcəkdə ali təhsil alacaq tələbələrin öyrənmək məcburiyyətində qalacaqları “Dilçilik”, “Nitq mədəniyyəti” kimi fənlərlə tanışlıq məqsədilə onlar haqqında yığcam da olsa məlumat verilib, bu yığcam tanışlıqla onların bünövrəsi qoyulub.
Professor Tofiq Hacıyev öz əziz tələbəsi Nizami Cəfərovla birlikdə həmin ildə orta məktəblərin X-XI siniflərində tədris ediləcək “Türk dili” dərsliyini də yazıb nəşr etdirmişdir. 151 səhifədən ibarət olan bu dərsliyin 75 səhifəsinə daxil edilən elmi material və tapşırıqlar orta məktəbin X sinifləri, 75-ci səhifədən 150-ci səhifəsinə qədər daxil edilən elmi material isə orta məktəblərin XI sinifləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Dərsliyə X və XI siniflər üçün daxil edilən elmi məlumatın hamısı birlikdə üslubiyyat fənninin orta məktəblər üçün hazırlanmış yığcam variantını təşkil edir.
Dərsliyin 10-cu sinifdə tədris olunması nəzərdə tutulan hissəsi “IX sinifdə keçilmişlərin təkrarı” və “ Üslubiyyat” bölmələlərindən ibarətdir. “Üslubiyyat” bölməsində (X sinifdə tədris olunması nəzərdə tutulan hissədə) Üslubiyyat və “Türk ədəbi dilinin üslubları” haqqında geniş məlumat verilib. Digər bölmələrdə isə bədii üslub, elmi üslub, publisistik üslub və fərdi üslub ayrı-ayrı bölmələr şəklində dərsliyə daxil edilib, orada əksini tapan qrammatik elmi məlumatları möhkəmləndirmək üçün bədii əsərlərdən seçilən parçalardan ibarət tapşırıqlar verilib. Bu tapşırıqlara daxil edilən bədii parçaların əsasını Anarın, Elçinin, İ.Şıxlının və digərlərinin əsərlərindən seçilən bədii nümunələr təşkil edir. Bunlarla bərabər, yeri gəldikcə Azərbaycan dilçiliyinin görkəmli simaları Ağaməmməd Abdullayev, Zərifə Budaqova, Abdulla Şərifov, Paşa Sultanov, Zeynal Tağızadə və digərləri haqqında yığcam məlumat verilib.
Müəlliflərin dərsliyi bu cür tərtib etmələri bir tərəfdən ali məktəbdə öyrəniləcək “Üslubiyyat” fənni ilə ilkin tanışlıq, digər tərəfdən dilçiliyimizi çiyinlərində bu yüksəkliyə qaldıran görkəmli dilçilərə hörmət və ehtiram ifadəsi idi. Dərsliyin tədrisi XI sinifdə nəzərdə tutulan hissəsi isə üslubiyyatın digər bölmələrini təşkil edir.
Üslubiyyatda öyrənilən “Məişət üslubu” və “Rəsmi-işgüzar üslub” da dərsliyin XI siniflər üçün hazırlanan bölməsinə daxil edilmişdir. “Məişət üslubu” adlanan birinci bölməyə “Məişət üslubu nədir?”, “Məişət üslubunun yaranma şəraiti”, “Dialoji nitq”, “İntonasiya və jest hərəkət”, “Məişət üslubunda dil qatlarının təzahürü” və “Məişət üslubu bədii ədəbiyyatda” mətnləri daxil edilmişdir. Bu mövzularla bağlı bədii əsərlərdən seçilmiş mətnlərdən də istifadə edilmişdir.
Bu bölmədə çox doğru olaraq türk terminologiyasının yaradıcılarından biri Məhərrəm Kamil, Rəsul Rüstəmov haqqında çox yığcam şəkildə məlumat verilib. Bölmədə verilmiş tapşırıq mətnləri isə əsasən C.Məmmədquluzadə, Ü.Hacıbəyli, M.Ə.Sabir, C.Cabbarlı və digər ədiblərin əsərlərindən seçilib.
Dərsliyin XI siniflər üçün nəzərdə tutulmuş bölməsinin ikinci hissəsini isə “Rəsmi-işgüzar üslub” təşkil edir. Bu hissəni isə rəsmi-işgüzar üslub, rəsmi və işgüzar sənədlərin dili, rəsmi-işgüzar üslubun təzahür formaları, sənəd dilində rəsmi və qeyri-rəsmi ifadələr, üslubların ayrılması və birləşməsi kimi məsələlər təşkil edir. Daha sonra Azərbaycan dilinin bütün bölmələrini əhatə edən “V-XI siniflərdə keçirilənlərin təkrarı” başlıqlı bir hissə daxil edilib, Azərbaycan dilində öyrənilməsi lazım bilinən bütün qanun-qaydalarla bağlı çalışmalar verilib. Bu bölmədə verilən hazırlıqlarda ahəng qanunundan başlayaraq mətnlərin dil və üslub xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə qədər bütün sahələrlə bağlı tapşırıqlar verilib və qarşıya onların yerinə yetirilməsi tələbi qoyulub.
2005-ci ildən başlayaraq bu dərslik ayrı-ayrı dərsliklər şəklində nəşr edilib, X və XI sinif dərsliklərin müəllifləri sırasına Nizami Xudiyev də daxil edilib.
Hər bir dilçiyə məlumdur ki, Azərbaycan dilinin bütün bölmələrinin (fonetika, leksika, morfologiya, sintaksis) öyrədilməsinə hələ orta məktəbin aşağı siniflərindən başlanılır. Asandan çətinə, sadədən mürəkkəbə gedən bu yol hər bir şagirdin dilçiliyin qanun-qaydalarının hərtərəfli və elmi şəkildə öyrənməsinə şərait yaradır. Ali məktəbə qəbul olunan abituriyentlər institutda oxuduğu illərdə hələ orta məktəbdə öyrəndikləri qayda-qanunları ətraflı öyrənib möhkəmləndirməkdə heç bir çətinlik çəkmir. Bu sahədə böyük nailiyyətlərin əldə edilməsində heç bir maneə ilə qarşılaşmırlar.
O təcrübəni nəzərə alaraq deyə bilərik ki, akademik Tofiq Hacıyevin həmmüəllifi olduğu Azərbaycan dili dərslikləri də ali məktəblərdə tədris edilən “Nitq mədəniyyəti” fənninin əsasını təşkil edir. Çəkinmədən demək olar ki, pedaqoji institutların elə bir fakültəsi yoxdur ki, orada “Nitq mədəniyyəti” fənni tədris edilməsin. Gələcəkdə siniflərə daxil olub fənlərin tədrisi ilə məşğul olan hər bir kadr gözəl nitq qabiliyyətinə malik olmalıdır.
Məlumdur ki, bu gün yazılıb nəşr edilən bütün dərsliklərin hamısı kurikulumun tələbləri əsasında hazırlanır. Bu kitablarda, demək olar ki, qrammatik qaydaların öyrənilməsi üçün o qədər də material verilmir. Məsələn, orta məktəblərin 9-cu sinifləri üçün nəşr edilmiş “Azərbaycan dili” dərsliyinə təqribən 27 yığcam mətn daxil edilib. Bu mətnlərin tədrisinə ayrılan saatların miqdarına diqqət yetirdikdə, onların öyrənilməsinə ayrılan saatların dərslikdə qrammatik qaydaların öyrənilməsinə ayrılan saatlardan bir neçə dəfə çox olduğunun şahidi oluruq.
Məsələn, IX sinif dərsliyinin 26-cı səhifəsində yazılır: “Tamamlıq haqqında öyrəndiklərinizi yadınıza salıb sualları cavablandırın. Fikirlərinizi nümunələrlə əsaslandırın”. Dərsliyin 38-ci səhifəsində isə yazılır: “Nitqdə söylənilən hər hansı bir fikri daha qabarıq və canlı vermək üçün jest və mimikalardan istifadə olunur”. Əgər şagird jest və mimikanın nə olduğunu öyrənməyibsə, bu tələbi necə yerinə yetirə bilər? Əgər bu siniflərdə jest və mimikanın nə olduğunu şagirdə öyrətmək lazım idisə, onda bu cür materiallar dərsliklərdən niyə çıxarılırdı?
Orta məktəblərin XI siniflərində bu gün tədris edilən “Azərbaycan dili” dərsliklərinə üslubiyyatla və digər sahələrlə bağlı yalnız 8 yığcam elmi məlumat daxil edilib. Tədrisinə bu qədər saat ayrılan Azərbaycan dilinə 8 elmi qrammatik anlayışın daxil edilməsi az deyilmi?
Elə başa düşürəm ki, vaxt gələcək, akademik Tofiq Hacıyevin həmmüəllifliyi ilə nəşr olunan dərsliklərə yenidən ehtiyac duyulacaq və dərsliklərdə özünü göstərən bu boşluqlar aradan qaldırılacaq.
Tehsil-press.az
