57 yaşlı David Bennett 2021-ci ilin payızında aritmiya ilə bağlı şikayətlərlə xəstəxanaya yerləşdirilib. Məlum olub ki, o, sağalmaz xəstəlikdən əziyyət çəkir və bədənin xüsusiyyətləri ona donor ürəyini insandan qəbul etməyə və ya süni orqan hesabına yaşamağa imkan vermir. Bu vəziyyət ümidsiz idi, buna görə həkimlər kişiyə genetik cəhətdən dəyişdirilmiş bir donuzun bədənindən ürək nəqli yolu ilə eksperimental bir müalicə üsulu təklif etdilər.
Amerikalı cərrahlar, genetik cəhətdən dəyişdirilmiş donuz ürəyini xəstəyə köçürən dünyanın ilk eksperimental əməliyyatını həyata keçirdilər. Həkimlər bunun David Bennettin sağ qalma şansının yeganə olduğunu söyləyirlər-transplantasiya olmadan qaçılmaz bir ölüm onu gözləyərdi. Cərrahların dediyinə görə, yeddi saat davam edən əməliyyat üç gün əvvəl Bennetə edildi və vəziyyəti indi yaxşı olaraq qalır.
“Mənim üçün seçim ölümlə bu transplantasiya arasında idi”- deyir 57 yaşlı Bennett əməliyyat ərəfəsində. “Mən başa düşürəm ki, gələcək taleyim tamamilə məlum deyil, amma bu mənim üçün son şansdır”.
Maryland Universiteti Tibb Mərkəzinin mütəxəssisləri, xəstənin onsuz öləcəyini izah edərək əməliyyat üçün səlahiyyətlilərdən xüsusi icazə alıblar. Transplantasiyanın müvəffəq olub-olmayacağı hələ tam aydın deyil. Həkimlər David Bennettin insan ürəyini nəql etməsini qeyri-mümkün hesab etdilər-ümumiyyətlə, xəstə ağır vəziyyətdə olduqda belə bir qərar verilir. Cərrahlar üçün əməliyyat illərlə aparılan tədqiqatların nəticəsi idi. Ümid edirlər ki, uğurları dünyada bir çox insanın həyatını xilas etməyə kömək edəcəkdir. Merilend Universiteti verdiyi açıqlamada cərrah Bartley Griffithdən sitat gətirir, əməliyyatın “donor orqan çatışmazlığı böhranının həllini yaxınlaşdırmaq” məqsədi daşıdığını söyləyir.
Genetik modifikasiya
Alimlər uzun müddətdir ki, insanlara heyvan orqanlarının transplantasiyası, yəni ksenotransplantasiya ehtimalını müzakirə edirlər. Ürək cərrahiyyəsində donuz ürəyinin bəzi hissələrinin, xüsusən də ürək qapaqlarının insan transplantasiyası artıq geniş yayılmışdır. 2021-ci ilin oktyabr ayında Nyu-Yorkdakı cərrahlar bir insana donuz böyrəyi nəqli etdiklərini bildirdilər: o dövrdə tarixin ən çətin əməliyyatı idi. Ancaq bu böyrəyi köçürən xəstənin beyin ölümü var idi və onun sağalmasına ümid yox idi. Eyni zamanda, Bennett ümid edir ki, indi adi həyatını davam etdirə biləcək. Əməliyyatdan əvvəl ölümcül ürək xəstəliyi səbəbiylə altı həftə xəstəxana yatağında qaldı. Onun sağ qalması yalnız tibbi avadanlıqlar sayəsində təmin edildi.
Əməliyyatdan sonra hadisələrin necə inkişaf edəcəyi hələ məlum deyil. Frans Press agentliyi bildirir ki, ürəyi transplantasiyada istifadə olunan heyvan genetik cəhətdən dəyişdirilib: alimlər köçürülmüş orqanın rədd edilməsinə səbəb ola biləcək gendən qurtulmalı olublar.
Griffithin dediyi kimi, həkimlər indi “bütünlüklə ehtiyatla hərəkət edirlər” və xəstənin vəziyyətini yaxından izləyirlər.
Bennettin oğlu “Associated Press”ə verdiyi müsahibədə ailələrinin indi “bilinməyənlərə qərq olduqlarını”söyləyib. “Görülən işlərin nə qədər böyük olduğunu başa düşür, bunun nə qədər böyük bir nailiyyət olduğunu bilir”-deyib atası haqqında.
Cərrahi əməliyyat uğurlu olsa da, 57 yaşlı David Bennett bir neçə ay sonra öldü.

Tehsil-press.az