Yeni tədqiqata görə meşə yanğınları xərçəngə səbəb ola bilən metal hissəcikləri torpaqdan çıxara bilər.“Nature Communications” jurnalında dərc edilmiş tədqiqata əsasən tədqiqatların daha çoxu meşə yanğınlarının qaz və hissəciklərin təsirlərinə yönəldilib, yanğınların torpaq və bitkilərdəki metallara təsirinə isə daha az diqqət yetirilir.
Tədqiqatın həmmüəllifi Stenford Davamlı İnkişaf Məktəbinin professoru Dor Skott Fendorfun sözlərinə görə, meşə yanğınlarının yandırıcı istisi xrom metalını zərərsiz versiyasından hava ilə ötürülən zəhərli hava hissəciklərinə çevirə bilər ki, bu da yanğınsöndürənləri və yaxınlıqda yaşayan insanları risk altında qoyur.
Xrom ABŞ-ın qərbində, Avstraliya, Braziliya, Avropa, İndoneziya və Cənubi Afrikadakı torpaqlarda rast gəlinir.
Tədqiqat göstərib ki, hətta yanğının tam lokallaşdırılmasından sonra külək tutmayan tərəfdə olan yerli sakinlər hələ də xrom tərkibli torpağın kiçik hissəciklərini ötürən güclü küləklərin təsirinə məruz qala bilər.
S.Fendorf qeyd edir ki, sağlamlıq üçün riskin çoxu adətən ilk leysan yağışlarından sonra azalır. Lakin yanğından sonra yağışlar başlayana qədər həftələr və ya aylar keçə bilər. Bu, iqlim dəyişikliklərinin səbəb olduğu quraqlıq dövrünün artmasına görə xüsusilə aktualdır.
Torpaqdan nümunə götürən zaman Kaliforniya tarixində görünməmiş quraqlıq yaşayırdı. Tədqiqatçılar təqribən bir il sonra geri qayıtdıqda, çirkləndiriciləri yuyaraq zərərsizləşdirmək üçün çox lazım olan yağıntılar olmadan, zəhərli xromun torpaqda qaldığını və yaxınlıqdakı icmaların sağlamlığı üçün təhlükə yaratmağa davam etdiyini aşkar ediblər.
Alimlər bildirirlər ki, manqan, nikel və dəmirin nanohissəcikləri kimi digər metallar da oxşar təhlükə yarada bilər, lakin əlavə araşdırmaların aparılması lazımdır.
Bu halda meşə yanğınları həyati vacib ekoloji məqsədə xidmət edir. Onlar torpağın qida maddələrini artırır və çürüyən maddələri məhv edir. BMT-nin son hesabatında, planetin istiləşməsinə səbəb olan çirkləndirmənin azaldılması üzrə hətta ən iddialı səylərə baxmayaraq, 2050-ci ilə qədər ekstremal meşə yanğınlarının 30 faiz artacağı proqnozlaşdırılır.
Tehsil-press.az
