Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Kimya fakültəsinin professoru İbrahim Məmmədov və dosenti Farid Nağıyev, Türkiyənin Bartin Universiteti və Bezmialem Vakıf Universitetinin əməkdaşları Parham Taslimi, Nastaran Sadeghian, Halil Şenol və Rusiya Xalqlar Dostluğu Universitetinin professoru Viktor Xrustalyovun həmmüəllifi olduqları “Yeni tetrahidro-izoxinolin törəmələri xolinesteraza və α-qlikosidaza inhibitorları kimi: sintezi, xassələri, molekulyar dokinq və dinamikası, ADME proqnozlaşdırılması, in vitro sitotoksiklik və enzim inhibitoru tədqiqatları” adlı məqalə Q1 kateqoriyalı “Journal of Molecular Liquids” (IF: 6) jurnalında dərc olunub. Alzeimer xəstəliyi beyin yaddaşının zəifləməsi, eləcə də pozulması ilə xarakterizə olunan neyrodegenerativ, diabet isə insulin çatışmazlığı nəticəsində qanda qlükoza səviyyəsinin yüksəlməsi ilə xarakterizə olunan xəstəliklərdir, dünyada milyonlarla insan bunlardan əziyyət çəkir. Hazırda donepezil, rivastigmine, galantamine, tacrine Alzeimer, voglibose, miglitol, acarbose və s. şəkərli diabet xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunaraq xəstəliyin simptomlarını müvəqqəti yüngülləşdirsə də, ishal, qarın ağrısı, şişkinlik və s. kimi yan təsirlərə malikdir. Bu səbəbdən də göstərilən xəstəliklərin müalicəsində daha effektiv və zərərsiz dərmanlar hazırlamaq üçün yeni araşdırmalar davam etməkdədir.
Təqdim olunan işdə xalkonlar və asetoasetanilid əsasında BDU-da sintez olunan yeni izoxinolin törəmələri Alzeimer və şəkərli diabet xəstəliklərinə qarşı sınaqdan keçirilib. Sınaqdan keçirilən maddələrin mövcud tacrine və donepezildən, eləcə də miglitol və akarbozadan iki dəfə effektiv təsir göstərməsi müəyyən olunub. Bundan əlavə, in vitro sitotoksik tədqiqatların nəticələri göstərib ki, bu birləşmələr insan endotel (HUVEC), insan embrion böyrək (HEK-293) və insan bronxial epitelial hüceyrələrinə (BEAS-2B) qarşı ən aşağı toksiklik nümayiş etdirir.
Tədqiqatların daha bir maraqlı tərəfi isə eyni maddənin R və S optiki izomerlərindən yalnız birinin dərman kimi effektiv olmasını göstərməsidir.
Tehsil-press.az
