Bu gün Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində “Azərbaycan ədəbi dilinin qorunmasında və inkişafında KİV-in rolu” mövzusunda konfrans keçirilir.
Təhsil-press.az xəbər verir ki, tədbirdə dilçi alimlər, millət vəkilləri, teleradio yayımçıları iştirak edir.
Konfransda açılış nitqi ilə çıxış edən Azərbaycan Prezidentinin İctimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi Əli Həsənov bildirib ki, bugünkü toplantı prezidentin bilavasitə tapşırığı ilə keçirilir:
"Məqsəd qloballaşama prosesində ana dilinin qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsidir. Hər bir xalqın dili təkcə o xalqa aid ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də tarixi yaddaşını, psixologiyasını, mədəniyyətini özündə əks etdirir. Dil xalqın bir toplumu digər toplumdan fərqləndirən mühüm vasitədir. Azərbaycan dili dövlətimizin əsas atributlarından olmaqla yanaşı, dövlət dili unikal sosial mədəni fenomendir. Məhz bu kimi amillər bizdən dövlət dilinin inkişafına həssaslıqla yanaşmağımızı tələb edir. Müasir dövrdə qloballaşmalar dövlət dilindən də yan keçməyib.
Təəssüf ki, KİV- də və elektron mediada dövlət dilinin norma və ifadələrinə uyğun olmayan sözlər eşidirik. Buna görə də dövlət başçısı tərəfindən sərəncam verilib. Həmin sərəncamda göstərilir ki, yerli-yersiz sözlər dilimizə gətirilir. Qurumlar buna nəzarət etmir. Filmlərin dublyajında, küçə reklamlarındakı sözlər dil normalarına uyğun gəlmir. Təəssüf ki, 2012- ci ildə imzalanmış sərəncamın qaydalarına bu gün də tam riayət edilmir. Ona görə də cənab prezident bu tədbirin keçirilməsinə xüsusi tapşırıq verib".
Prezidentin köməkçisi bildirib ki, Azərbaycan dili özünün hazırkı səviyyəsinə çatana qədər müxtəlif tarixi mərhələlərdən keçib: “Lakin hesab edirəm ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrlər xüsusilə əlamətdar olub. Bircə onu qeyd etmək kifayətdir ki, onun prinsipial mövqeyi sayəsində Moskvanın etirazlarına baxmayaraq, Azərbaycan SSR-in 1978-ci il Konstitusiyasında Azərbaycan dili dövlət dili kimi təsbit edildi. Həmin dövrdə Azərbaycan dilində mətbuatın, mədəniyyətin, elm və təhsilin inkişafı üçün böyük işlər görülüb, dövlət dilinin ictimai-siyasi və mədəni mövqeyinin yüksəlməsinə nail olunub. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin dil siyasətinin müəyyənləşməsi də ulu öndərin adı ilə bağlıdır. 1995-ci ildə qəbul edilən Konstitusiyada Azərbaycan dili milli dövlətçiliyimizin əsas institutlarından biri olaraq təsbit edilib.
Azərbaycan dilinin milli-mənəvi, siyasi-hüquqi statusunun möhkəmlənməsi istiqamətində atılmış vacib addımlardan biri də 2001-ci ilin iyununda "Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında" fərmanın imzalanması olub. Fərmanda problem və nöqsanlar müəyyənləşdirilərək onların aradan qaldırılması barədə müvafiq tapşırıqlar verilib və qəti olaraq 2001-ci il avqust ayının 1-dən latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına keçilməsi qərara alınıb: "Heydər Əliyevin həmin il avqustun 9-da imzaladığı digər fərmanla avqustun 1-i Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü elan edilib. Növbəti mühüm addım 2002-ci ilin sentyabrında “Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında” qanunun qüvvəyə minməsi oldu. Bu qanun, ölkə Konstitusiyasına uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi hüquqi statusunu nizamlayır. Ötən illər ərzində isə bu qanun xeyli dərəcədə təkmilləşdirilib”.
Ə.Həsənov qeyd edib ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin həyata keçirdiyi dil siyasətini bu gün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ardıcıl davam etdirir: “Cənab Prezident 2015-ci ilin noyabrında Milli Elmlər Akademiyasının 70 illiyi ilə bağlı keçirilən toplantıdakı nitqində dövlət dilinin kənar təsirlərdən qorunması və saflığının təmin olunmasının vacibliyini vurğulayıb, lüzumsuz yerə dilimizdə yad kəlmələrin işlədilməsinin əleyhinə olduğunu bildirib. Azərbaycan Prezidentinin 2004-cü il yanvarın 12-də imzaladığı "Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında", 2004-cü il yanvarın 14-də "Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının nəşri haqqında", eləcə də 2007-ci il 30 dekabrda "Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin Azərbaycan dilində nəşri nəzərdə tutulan əsərlərinin siyahısının təsdiq edilməsi haqqında" sərəncamları bu istiqamətdə əhəmiyyətli rol oynayıb”.
***
Mətbuat Şurasının sədri, millət vəkili Əflatun Amaşov bildirib ki, mətbuatın dilində pozuntuların böyük bir qismi feillərlə bağlıdır: " Mətbuatımızda əsas problem jurnalistlərin yazdıqları sahəyə bələd olmadıqlarına görədir. Mətbuatda ixtisaslaşma aparılmalıdır. Kütləvi xarakter daşıyan məsələ leksik pozuntulardır. Son on ildə baş verən dəyişikliklərlə bağlı dilimizə alınma sözlər daxil olub. Amma hesab edirəm ki, bu narahatedici məqam deyil".

Təhsil-press.az